چند ماه از شیوع بیماری کرونا در اثر ویروس COVID-19 که حالا تبدیل به یک پاندمی جهانی شده می‌گذرد. در این مدت شیوه زندگی نیمی از مردم جهان متحول شده و میلیون‌ها شغل دستخوش تغییر شده‌اند. اما تاثیرات شیوع ویروس کرونا بر صنعت قهوه چه بوده است؟
شواهد نشان می‌دهد در این میان زنجیره تامین قهوه هم از این تغییر و تحول مصون نمانده است. رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی و قرنطینه خانگی به این معنی است که میلیون‌ها کافی شاپ در سراسر جهان مجبور شده‌اند که درهای خود را به روی عموم ببندند. در نتیجه فروش انواع قهوه دم‌آوری شده، انواع رُست و برشته کاری قهوه و روند کشت و تولید قهوه سبز هم تحت تأثیر قرار گرفته است.
در این نوشتار در مورد تاثیرات شیوع ویروس بیماری کرونا کووید 19 بر صنعت قهوه و زنجیره تأمین قهوه و اینکه مصرف کنندگان چگونه می‌توانند نقش خود را در کمک به همه افراد از تولیدکنندگان تا برشته‌کاران و کافه‌داران برای مقابله با بحران بازی کنند به تفصیل صحبت می‌کنیم.
تاثیرات منفی شیوع ویروس کرونا بر صنعت قهوه
از 9 آوریل 2020، 2.6 میلیارد نفر یا تقریباً یک سوم جمعیت جهان در قرنطینه خانگی قرار گرفته‌اند. این بدان معناست که تعداد قابل توجهی از کافه‌ها، رستوران‌ها و مکان‌هایی که قهوه را سرو می‌کنند دیگر نمی‌توانند آن را مستقیماً به مشتریان تهیه کنند و بفروشند یا فقط با رعایت اقدامات سخت فاصله‌گذاری اجتماعی می‌توانند این کار را انجام دهند.
در نتیجه مشاغلی مثل برشته‌کاری قهوه به خاطر خرید کمتر از حد معمول مشتریان با رکود روبرو شده‌اند. همین امر باعث کندتر شدن تولید و خرید کمتر دانه قهوه برای برشته‌کاری شده اشت. «کارل وینولد»، مدیر صادرکننده کشاورزان کلمبیا سدرو آلتو می‌گوید اگر برشته کاران در حال حاضر بیش از حد قهوه بخرند، ممکن است قهوه‌های قدیمی‌تری که پیش از این بحران خریده‌اند مشکل‌ساز شوند. این بدان معناست که بسیاری از آنها تعهدات خرید را کاهش می‌دهند تا ریسک خود را کاهش دهند و در صورت نیاز بعداً برای خرید بیشتری برنامه‌ریزی کنند.
کارل در ادامه می‌گوید که گرچه طول عمر و محبوبیت یک قهوه سبز بستگی به کیفیت آن و نحوه نگهداری، فرآوری و کیفیت برشته‌کاری آن و … بستگی دارد اما فروش قهوه سبز که قرار است 4 ماه بدون دست زدن نگهداری شود، کار سختی است. این بدان معناست که واردکنندگانی که معمولاً این دانه‌های بو نداده قهوه را می‌خرند ممکن است با موجودی‌ای که نمی‌توانند بفروشند دچار مشکل شوند و به قول معروف روی دست‌شان باد کند. این امر صادرکنندگان قهوه را تحت فشار مالی قرار خواهد داد زیرا واردکنندگان و برشته‌کاران قهوه تعهدات خرید خود را کاهش داده، به تأخیر می‌اندازند و یا در کل قهوه کمتری خریداری می‌کنند.
برای صادرکنندگان کوچک‌تر، این می‌تواند یک ضربه بزرگ باشد. بدون پرداخت به موقع و گردش پول کافی، تأمین مالی حتی یک کانتینر قهوه هم بسیار گران است. زمانی که صادرکنندگان نمی‌توانند مقادیر معمول قهوه خود را خریداری کنند یا در هزینه‌های اقتصادی مانده باشند این مسئله روی کار تولید کنندگان هم اثر می‌گذارد. اگر بسیاری از تولید کنندگان نتوانند محصولات خود را به کسانی که معمولاً آنها را خریداری می‌کنند، بفروشند دیگر بازاری برای قهوه خود ندارند.
«رافائل سیلوا» صاحب سیکافه، صادر کننده و تولید کننده قهوه در السالوادور است. او می‌گوید که شیوع کرونا ویروس فشار بیشتری را به تولید کنندگان چه بزرگ و چه کوچک وارد کرده است. گروهی که همه سال سخت تلاش می کنند تا محصولاتی را تولید کنند که فقط یک بار در سال به فروش برسد. آنها این کار را با بسیاری از مشکلات انجام می‌دهند مانند بارندگی، خشکسالی، هوای سرد و گرم، تگرگ، طوفان، باد، کاهش نیروی کار به دلیل مهاجرت به شهرها یا خارج از کشور، کمبود منابع و… . قیمت قهوه در حال کاهش است. بنابراین اکنون، تولیدکنندگان در سراسر جهان این سؤال را دارند که آیا می‌توانند محصول خود را بفروشند یا نه و اگر این کار را انجام دهند، با چه قیمت‌هایی؟
تاثیرات شیوع ویروس کرونا بر صنعت قهوه ؛ ضربه شدید تغییر نرخ درآمدها
COVID-19 می‌تواند بر نرخ ارز تأثیر بگذارد، مسئله‌ای که به طور مستقیم بر تولید کنندگان، صادر کنندگان و خریداران بین المللی تأثیر خواهد گذاشت و یکی از مهم‌ترین تاثیرات شیوع ویروس کرونا بر صنعت قهوه است. «دانیل ولاسکوئز» بنیانگذار قهوه Campesino یک صادر کننده قهوه ساکن کلمبیا است. او می‌گوید که وضعیت کنونی به خاطر شیوع ویروس کرونا در حال حاضر شرایط را برای یک صادرکننده کوچک خرید ارزان قیمت دشوار کرده است (چون به احتمال زیاد در آینده قیمت قهوه کمتر از زمانی که او قهوه را خریداری کرده خواهد شد).
کارل توضیح می‌دهد که اگر صادرکننده قهوه را با یک ارز خریداری کند اما بعداً آن را به ارز دیگری بفروشد، در صورت رعایت نکردن، مجبور است در مقابل ارزش ارز خریداری شده خود با نوسان ارزش ارز زمان خرید خود مقابله کند. از آنجایی که ارزهای بسیاری از کشورهای تولید کننده در برابر دلار آمریکا ضعیف شده است (ارزی که قهوه با آن معامله می‌شود) صادرکنندگان بیش از آنچه که یک ماه پیش انجام داده‌اند، به تولید کنندگان بیشتر به ارزهای محلی پرداخت می‌کنند. این بدان معنی است که اگر صادرکننده پس از عادی شدن شرایط به دلار آمریکا پرداخت شود و ارزهای محلی در برابر دلار آمریکا تقویت شوند، صادرکننده می‌تواند با ضرر مواجه شود.
دانیل در این رابطه می‌گوید: «بستن قراردادهای پیش رو [با قیمت ثابت] می‌تواند به کاهش برخی از خطرات کمک کند، اما به خاطر عدم اطمینان، برشته کاران قهوه از انجام این کار خودداری می‌کنند. اما این کار برای صادرکنندگان کوچک‌تر یا کشاورزانی که مستقیماً قهوه زا صادر می‌کنند و روابط بانکی ندارند، برای اینکه بتوانند جلوی نرخ ارز را بگیرند، دشوار است. برزیل امسال به دنبال برداشت محصول قهوه خود در حجم وسیعی است اما انتظار می‌رود ویروس کرونا در زمان برداشت قهوه در برزیل به اوج خودش برسد. این بی ثباتی به سردرگمی و عدم اطمینان می‌افزاید.
کشاورزان قهوه و کسانی که در مزارع خود کار می‌کنند احتمالاً باید با این واقعیت کنار بیایند که که امسال در هنگام کشت و تولید قهوه با چالش‌های اساسی روبرو هستند.
تاخیر در حمل و نقل محصول قهوه احتمالا شامل جریمه خواهد شد
بسیاری از تولیدکنندگان و بازرگانان حالا با مشکل بارهای قهوه‌ای روبرو هستند که در بندرهای کشورهای مختلف گیر کرده‌اند و به دلیل محدود بودن مرزها و محدودیت‌های دیگر در مورد تجارت بین کشورها قادر به حرکت نیستند. تأخیرهای بیش از حد می‌تواند منجر به پیری و کهنه شدن دانه قهوه شود و همانطور که رافائل خاطرنشان می‌کند، اگر یک کشتی یا کانتینر در یک بندر بیش از حد معطل کند جریمه خواهد شد. با این وجود قوانین بین‌المللی تجارت مشخص می‌کنند که چه کسانی مسئول پرداخت این جریمه‌ها هستند.
«ریکاردو پریرا» وارد کننده علی کافه اخیرا مصاحبه‌ای در مورد اینکه که چگونه COVID-19 بر زنجیره تأمین قهوه تجارت تأثیر می‌گذارد داشته است. وی دراین مصاحبه فاش کرد که آنها در حال حاضر روی کمک به تولیدکنندگانی که قهوه فرآوری شده و آماده ارسال دارند تمرکز دارند تا هر چه سریع‌تر قهوه خود را از مبدا تهیه کنند.
این موضوعی است که همه طرفین درگیر آن باید در آن اتفاق نظر داشته باشند زیرا این امر بر صادرکنندگان، واردکنندگان، شرکت‌های حمل و نقل و کسانی که در این کشتی ها کار می‌کنند تأثیر می‌گذارد. رافائل در این باره می‌گوید: «هم واردکنندگان و هم صادرکنندگان باید با دقت عمل کرده و گزینه‌های مسیر بار قهوه و کانتینرهای خود را بررسی کنند. شرکت‌های حمل و نقل باید بسیار مراقب کارگران خود باشند. چندین کشتی وجود دارد که به علت مثبت شدن آزمایش ویروس کرونا خدمه‌شان توقیف شده‌اند.»
حفظ روابط خوب با درگاهها و بنادر و کسانی که در حمل و نقل نقش دارند می‌تواند در اینجا کمک کند. دانیل می‌گوید شاهد بوده که برخی بنادر و دریانوردان با مشتریان همکاری می‌کردند تا از هزینه‌های اضافی و جریمه مصون بمانند و در صورت لزوم مجبور به حمل مجدد محموله‌ها شوند. «خوشبختانه، این وضعیت سبب شده تا رابطه حسنه میان افراد و شرکت ها برقرار شود و این امیدبخش است.»
پرداخت‌های با تاخیر به معنای جریان نقدی کمتر
برای مزارع تولید قهوه، تأخیر در پرداخت و ارسال از خریداران به معنی پول کمتری در جیب است. برخی از تولیدکنندگان مانند رافائل در حال حاضر مشغول ارزیابی این وضعیت هستند و ریسک قابل توجهی را تحمل می‌کنند. او در این باره می‌گوید: « در آمریکای مرکزی، اکنون شاهد اثرات بحران شیوع ویروس کرونا هستیم. ما به سختی چیدن قهوه را تمام کرده‌ایم و دقیقا این زمانی است که ما معمولاً شروع به فروش و آماده‌سازی قهوه های خود برای صادرات می کنیم. اما به دلیل همین شیوع ویروس کرونا بیشتر خریداران و واردکنندگان تعطیل شده‌اند، خرید خود را فعلاً به حالت تعلیق درآورده یا سفارشات خود را کاهش داده‌اند. ما به عنوان تولیدکننده از این وضعیت بسیار نگرانیم و 100% احساس خطر می‌کنیم».
این مسئله‌ای است که می‌تواند مدت‌ها پس از پایان بحران COVID-19 بر تولید کنندگان و کارگران مزارع قهوه تأثیر بگذارد، زیرا بسیاری از آنها برای تأمین نیازهای فوری و آینده شخصی و تولیدی خود به فروش محصول وابسته هستند. همانطور که رافائل می‌گوید: «تولیدکنندگان به این فروش وابسته‌اند تا بتوانند اقساط وام خود را پرداخت کنند، در مزارع کار کنند، به کارکنان مزرعه و کارخانه پرداخت کنند و برای خانواده خود هزینه زندگی فراهم کنند. در این شرایط برای همه کشاورزان و افرادی که برای درآمد به آنها وابسته‌اند چه اتفاقی خواهد افتاد؟».
این چیزی است که بقیه زنجیره تأمین نمی‌تواند نادیده بگیرد چون اگر تولید کنندگان نتوانند قهوه تولید کنند، کل زنجیره تأمین از این مسئله متضرر خواهد شد. رافائل در این باره می‌گوید: بدون تولیدکننده، همه صادرکنندگان، واردکنندگان، برشته کاران قهوه و کافی شاپ‌ها نمی‌توانند به حیات خود ادامه بدهند. اگر تولیدکنندگان از معادله خارج شوند، اثر دومینو تاثیر خود را روی بقیه زنجیره‌های صنعت قهوه خواهد گذاشت.
از آنجایی که تولید کنندگان بیشترین ضرر را خواهند داشت، کارل تأکید می‌کند که اعضای زنجیره تأمین باید راهی را برای به حداقل رساندن مواجهه خود با ریسک بیابند. ضمن اینکه از قبل اطلاع داشته باشند که خطر از کدام نقطه سراغ‌شان خواهد آمد.
بسیاری از قهوه‌های تخصصی به قیمت قهوه‌های تجاری فروخته شده‌اند
یکی دیگر از تاثیرات شیوع ویروس کرونا بر صنعت قهوه این بوده که از زمان شیوع پاندمی کرونا در همه کشورهای دنیا برخی از تولیدکنندگان دریافتند که قادر به فروش قهوه خود نیستند، زیرا خریداران معمولی آنها تأخیر در پرداخت یا تعهدات خود را باطل می‌کنند. دانیل توضیح داد که این می‌تواند به این معنی باشد که “کشاورز برای پایین‌تر بودن قیمت بازار باید قهوه خود را به یک تعاونی بفروشد. کاهش تقاضا که برای سه ماهه دوم و سوم پیش‌بینی شده است بر قیمت قهوه‌های تخصصی یا اسپشالیتی هم تاثیر گذاشته و بسیاری از این قهوه به قیمت قهوه‌های تجاری فروخته شده‌اند”.
به گفته کارل، در صورت عدم تقاضا برای آن، احتمالا در این شرایط مقداری قهوه با کیفیت بالا با قیمت‌های منطقه‌ای به فروش می‌رسد و مبلغی که معمولاً برای قهوه مخصوص سطح بالا پرداخت می‌شود می‌تواند برای کشاورزان ضرر دهنده باشد. این ممکن است به معنای پایین بودن قیمت و تقاضای کمتر برای قهوه‌های فرآوری شده طبیعی و عسلی و همچنین انواع کم بازده باشد. در حال حاضر تلاش عمده برای فروش این قهوه‌های میکرو لات یا ماکرو لات در حالی که تازه هستند و ارزش مالی بالایی را دارند و ممکن است بعداً قیمت کمتری هم پیدا کنند، تازه اگر به موقع فروخته شوند.
یکی دیگر از عوارض جانبی برشته‌کاری دانه قهوه که باعث کاهش هزینه‌های آنها می شود این است که برخی ممکن است پروژه‌های توسعه پایدار و مسئولیت اجتماعی خود را درگیر تولیدکنندگان و مزارع خود کنند. بدون در نظر گرفتن اینکه واقعا نمی‌دانیم وضعیت بیماری کرونا کووید 19 تا کی ادامه دارد و به پایان می‌رسد، این مسئله تازه در سال آینده عواقب خودش را نشان خواهد داد.
یکی دیگر از پیامدهای کمبود پول در دوران کرونا این است که تولید کنندگان ممکن است در حال حاضر و در آینده برای تحقق تعهدات مالی خود به بانک‌ها و وام دهندگان تلاش کنند، زیرا بسیاری از تولید کنندگان برای تضمین درآمد سالیانه خود، به تعهدات فروش بعدی تکیه می‌کنند. بسیاری از تولید کنندگان به دلیل نوسان قیمت‌ها ، شرایط غیرقابل پیش بینی کشاورزی و سایر عدم قطعیت‌ها در دوران شیوع ویروس کرونا بدهی‌های قابل توجهی دارند. به گفته کارل، وقتی تعهدات تأمین مالی دشوار است، این مسئله خطرات مالی و ضرر فراوانی برای کشاورزان دارد.
کارگران مزارع بیکار شده‌اند
افرادی که مسئول چیدن و جمع‌آوری دانه‌های قهوه هستند یک بخش مهم و در عین حال حاشیه ساز زنجیره تأمین قهوه هستند. شیوع بیماری COVID-19 این کار را دچار اخلال کرده و این بدان معناست که مقداری از محصول قهوه می‌تواند قبل از چیدن پوسیده شود، یا اینکه کیفیت کلی برداشت قبل از برداشت می‌تواند خراب شود. به دنبال این قضیه بسیاری از کارگران مزرعه نمی‌توانند درآمد مورد نیاز برای گذران زندگی خود را تامین کنند زیر این کارگران معمولا برای چیدن قهوه از منطقه‌ای به منطقه یا حتی از کشوری به کشور دیگر می‌روند و کار برداشت محصول را انجام می‌دهند. و این دقیقا همان کاری است که در دوران شیوع ویروس کرونا ناممکن است.
در حال حاضر بسیاری از تولید کنندگان در تلاش هستند تا کارگران را برای برداشت محصول یکجا جمع کنند و این کار سختی است، زیرا از سوی دولت‌ها به مردم گفته می‌شود در خانه بمانند و کارگران هم از ترک کردن خانه می‌ترسند. مثلا تولید کننده‌ای که معمولاً 400 کارگر در اوج برداشت دارد، اکنون فقط 150 نفر برای انجام کار خود توانسته جمع کند. مثلا صاحب مزرعه‌ای در هندوراس کارگرانی دارد که از گواتمالا برای کار چیدن قهوه به آنجا آمده‌اند و حالا با بسته شدن مرزها نمی توانند به خانه به گواتمالا بروند. طبعا هزینه گذران زندگی این کارگران حالا روی دوش تولید کننده افتاده است. این بدان معناست که وی در صورت عدم کار، مجبور به تامین خانه، تغذیه و نگه داشتن آنها است که می‌تواند بسیار چالش برانگیز باشد و اتفاقا یکی از مهم‌ترین تاثیرات شیوع ویروس بیماری کرونا بر صنعت قهوه است.
راه‌حل احتمالی برای این امر می‌تواند تشویق دولت‌های محلی به استخدام کارگران محلی در کشورهای مربوط به کار در مزارع قهوه بدون نیاز به عبور از مرزها باشد. دانیل در این باره می‌گوید: «در شرایط شیوع ویروس کرونا کارگران مسئول چیدن دانه‌های قهوه نمی‌خواهند خانه خود را رها کنند و در خطر ابتلا به ویروس کرونا قرار بگیرند. دولت‌های محلی هم نمی‌خواهند افرادی از سایر کشورها ویروس را وارد کشورشان کنند. این امر برخی از دولت‌های محلی را وادار کرده است تا کمپین‌هایی را برای استخدام محلی‌ها برای چیدن قهوه آغاز کنند و جلوی شیوع ویروس کرونا را بگیرند.
برای حمایت و پشتیبانی از تولید کنندگان قهوه چه کارهایی می‌توانیم انجام دهیم؟
در حالی که بدون شک بسیاری از راه‌حل های نوآورانه وجود دارد که می‌تواند به اعضای زنجیره تأمین کمک کند تا با چالش‌های خود مقابله کنند، تنها یک راه حل برای همه سود دارد و عملکرد زنجیره تأمین قهوه را حفظ می‌کند. مصرف کنندگان باید خرید و نوشیدن قهوه را ادامه دهند. با رعایت مواردی مثل فاصله‌گذاری اجتماعی که باعث کند شدن گسترش Coronavirus می‌شود، این به معنای ترغیب مردم به استفاده از قهوه های مرغوب در خانه با خیال راحت و البته رعایت مسئولیت اجتماعی افراد است.
انجام این کار به خریداران قهوه سبز این امکان را می‌دهد تا از تعهدات خرید فعلی و آینده خود پیروی کنند و برخی از خطرات ناشی از تولیدکنندگان را هر دو با هم شریک شوند. از سوی دیگر هنگامی که برشته‌کاران به دلیل افزایش مصرف قهوه در خانه، افزایش فروش را تجربه می‌کنند، می‌توانند بخشی از این سود را با را به تولیدکنندگان شریک شوند این چیزی است که به نفع همه خواهد بود. توسعه روابط تجاری مستقیم و دادن حقالزحمه به کشاورزان به آنها در بهتر نگه داشتن مزارع و در نتیجه تقویت زنجیره صنعت قهوه کمک می‌کند.
سوال بعضی از برشته‌کاران این است که آیا می‌توانند یک سازمان غیردولتی برای حمایت از خود پیدا کنند که در شرایط سخت مثل امروز تاثیر مثبتی داشته باشد؟ اما جواب ساده است. فقط کافی است روابط خود را با تولیدکنندگان و تأمین کنندگان خود حفظ کنید و حقالزحمه و مبلغ خرید را مستقیم به تولید کننده پرداخت کنید.
مسئله اینجاست که قیمت همیشه قابل مذاکره است. با تولید کنندگان خود صحبت کنید و به دنبال یک واسطه مفید برای همه باشید. در مورد ارقام صریح و شفاف باشید زیرا به این ترتیب تولید کنندگان می‌توانند در صورت عدم تعهد به تمام قهوه‌هایی که به شما پیشنهاد می‌دهند به دنبال گزینه‌‌ای دیگر باشند. بهترین کاری که برشته‌کاران می‌توانند انجام دهند این است که تولید کنندگان را با انبوه بار قهوه در انبارهایشان رها نکنند و تنها نگذارند.
نتیجه‌گیری
مطمئناً زنجیره تأمین قهوه مثل سایر صنایع از نفت گرفته تا گردشگری و حمل و نقل و … تحت تاثیر شیوع ویروس کرونا در جهان قرار گرفته است. این امر تأثیر قابل توجهی بر روی کشاورزان و تولید کنندگان قهوه گذاشته است زیرا آنها همچنان آسیب‌پذیر هستند. این دو گروه در واقع کمک فنرهای زنجیره تأمین قهوه هستند. با این حال، همه تحت تأثیر شرایط مبهم حاضر قرار گرفته‌اند که چشم‌انداز مشخصی ندارد.
در شرایطی که اعضای خاصی از زنجیره تأمین قهوه تحت فشار قابل توجهی قرار دارند وظیفه همه است که بتوانند با هر چه در توان دارند برای کاهش فشارهایی که بر روی کل زنجیره تأمین قرار می‌گیرند کار مثبتی انجام دهند.
«ماکس پرز» تهیه کننده و رئیس کوپراتیوا لا هرموزا در گواتمالا در این رابطه می‌گوید که اکثر برشته‌کاران قهوه تعهدات قراردادی خود را انجام می‌دهند و فقط یک اقلیت کوچک تا به حال آنها را فسخ کرده‌اند که این نشانه خوبی است.
تا زمانی که این اتفاق همچنان رخ دهد و مصرف کنندگان نقش خود را در این زمینه به خوبی ایفا کنند صنعت قهوه قادر خواهد بود تا با کمترین اختلال، حرکت رو به جلو خود را ادامه دهد.
