روش‌های دستی دم‌آوری قهوه در خانه مزایای بسیاری دارد. دم‌آوری قهوه در خانه نسبتا ارزان و آسان است و همین مسئله باعث می‌شود قهوه برای افراد مبتدی هم تبدیل به یک نوشیدنی محبوب شود. اگر می‌خواهید اطلاعات بیشتری درباره این داشته باشید که کدام روش دم‌آوری قهوه در خانه برای شما به صرفه‌تر است و بهتر است روی کدام روش سرمایه‌گذاری کنید بد نیست در مورد تاریخچه مختصری در مورد انواع روش‌های دستی دم‌آوری قهوه در خانه کمی مطالعه کنید. در این نوشتار در مورد چگونگی تغییر رویکردهای دستی دم‌آوری قهوه در گذر زمان و همچین محبوب‌ترین و پرفروش‌ترین دستگاه‌های دم‌آوری قهوه در بازار را از سایت Perfect daily grind با هم مرور می‌کنیم.
آغاز دوران روش‌های دستی دم‌آوری قهوه
در حالی که هیچ اسناد و مدارکی وجود ندارد که دقیقاً به ما بگوید که مردم چه کشوری نخستین بار مصرف قهوه را شروع کردند اما اکثر مورخان با این نظریه موافقند که این کشور یا در همسایگی اتیوپی بود یا خود کشور اتیوپی بوده است. طبق آنچه که در کتاب Catherine M.Tucker با نام «فرهنگ قهوه: تجربه‌های محلی، ارتباطات جهانی» آمده است، اولین افرادی که از قهوه استفاده کردند ممکن است اجداد قوم «اوریو» در اتیوپی باشند که طبق گفته مسافران اولیه اروپا، میوه قهوه یا همان گیلاس‌های قهوه برای تولید نوعی اسنک سرشار از انرژی استفاده می‌شده است. برای این منظور میوه‌های قهوه را با نوعی چربی حیوانی مخلوط می‌کردند؛ توپک‌های غذایی که کالری زیادی داشتند و مدت زیادی تازه و سالم می‌ماندند و به عنوان وعده غذایی پرانرژی مصرف می‌شدند.
در قرن 15 میلادی امپراتوری عثمانی ترکیه قلمرو خود را به بخش‌هایی از شمال آفریقا، اروپای مرکزی و شرقی و آسیا را گسترش داد. این امر به آنها این امکان را می‌داد که مسیرهای اصلی تجارت بین آسیا، آفریقا و اروپا را کنترل کنند و احتمالا در همین زمان با قهوه آشنا شدند. قهوه در قرن 16 میلادی به ایران، ترکیه و شمال آفریقا رسید و سپس از این مناطق به اروپا منتقل شد.
پس از معرفی نوشیدنی قهوه به سایر کشورهای دنیا، ترکها یکی از اولین روش‌های تهیه قهوه به روش دستی را اختراع کردند. دانه بو داده قهوه آسیاب می‌شد، به آب آن اضافه می‌شد و سپس در یک ظرف شبیه گلدان به نام جذوه جوشانده می‌شد. خیلی زود این روش دم‌آوری قهوه از آشپزخانه سلطان تا خانه‌های اشراف و ثروتمندان در سراسر امپراتوری عثمانی گسترش یافت، تا این که کم کم همه مردم عادی هم به لذت نوشیدن آن دست پیدا کردند.
در حالی که ترکان عثمانی سعی داشتند با ممنوعیت صادرات قهوه، انحصار تجارت قهوه را حفظ کنند اما این امر غیرممکن بود. این دانه ارزشمند سرانجام به خارج از امپراطوری عثمانی قاچاق شد و سرانجام به سرتاسر اروپا رسید، جایی که دولت‌های مختلف اروپایی برای تأمین قهوه برای تأمین نیاز روزافزون مصرف کنندگان، چشم به کشورهای آفریقایی داشتند.
هرچه استعمار گسترش بیشتری پیدا می‌کرد دسترسی به قهوه هم آسان‌تر می‌شد تا قرن 18 میلادی که دیگر قهوه تبدیل به نوشیدنی محبوب در سرتا سر جهان شده بود. در حالی که تا این زمان فقط نخبگان و ثروتمندان از نوشیدن قهوه لذت می‌بردند اختراع دستگاه‌های دستی برای دم‌آوری دستی قهوه به زودی باعث شد که همه از نوشیدن آن لذت ببرند.
نسل اول دستگاه‌های دم‌آوری دستی قهوه
زمانی که ورود قهوه به اروپا رسید، معمولاً با افزودن آب جوش به دانه آسیاب شده قهوه آن را درست می‌کردند یعنی روشی شبیه درست کردن قهوه در ترکیه. قهوه همزمان با وقوع انقلاب صنعتی به قاره اروپا رسید. در آن زمان، اکثر مردم به عنوان یک جایگزین امن تر برای آب آبجو یا شراب می‌نوشیدند. معرفی قهوه به افراد این امکان را می‌داد که در کارخانه ها بدون عوارض جانبی این نوشیدنی‌ها مثل مستی، هم سرحال شوند و هم با انرژی بیشتری کار کنند.
در قرن 19 میلادی، روش آماده‌سازی قطره‌ای قهوه در فرانسه توسعه یافت و حاکم شد. با این روش، قهوه آسیاب شده در ظرفی قرار می‌گیرد که بین دو محفظه قوری قرار دارد و آب گرم آن به محفظه فوقانی اضافه می‌شود. سپس از آب از لا به لای ذرات قهوه آسیاب شده به فنجان سرو قهوه ریخته می‌شود.
در سال 1908، یک زن آلمانی به نام Amalie Auguste Melitta Bentz اولین فیلتر قهوه را اختراع کرد، که به او اجازه می داد قهوه را بدون رسوبات و با طعم واضحتر تولید کند. او ایده فیلتر کاغذ خود را ثبت کرد و در همان سال شرکت ملییتا را تأسیس کرد.
ملیتتا و همسرش فیلترهای خود را در نمایشگاه تجاری لایپزیگ در سال 1909، ارائه کردند که اتفاقا موفقیت آمیز بود و مورد استقبال قرار گرفت. پس از انجام برخی تنظیمات، یک فیلتر مخروطی شکل ایجاد شد که به دلیل طراحی بهترش محبوبیت زیادی پیدا کرد.
موکاپات
با گسترش قهوه در اروپا، فرانسه و آلمان تنها کشورهایی نبودند که با ایجاد روش های دم‌آوری دستی قهوه دست و پنجه نرم می‌کردند. در حالی که در قرن 18 میلادی اختراع دستگاه‌های اسپرسو مکانیکی در مقیاس بزرگ ثبت شد، اما رونق اقتصادی قرن نوزدهم ایتالیا باعث شد تا مردم خواستار روش‌های کارآمد برای لذت بردن از یک قهوه با کیفیت مشابه در منزل باشند.
در سال 1933 بود که آلفونسو بیالتی موکاپات را اختراع کرد. موکاپات که در واقع یک اسپرسو روگازی بود از جنس آلمینیوم بود و سه قسمت داشت. آب در محفظه‌ای روی شعله به جوش می‌آمد و با فشار از سبدی حاوی ِ قهوه آسیاب شده عبور می‌کرد و در ظرفی دیگر جمع می‌شد. با آن‌که مدل‌های دیگری از موکا پات بیالتی مانند مدل استیلی، برقی و نیز کاپوچینوساز به بازار عرضه شده، اما هیچ‌یک به اندازه‌ی همان نمونه‌ی کلاسیک آلومینیومی با اقبال مواجه نشده است.
فرنچ پرس
چند سال قبل از اختراع آلفونسو بیالتی یعنی موکاپات، دو فرانسوی در حال تولید نسخه اولیه فرنچ پرس فرانسوی بودند. در سال 1852، مایر و دفورژنی طرحی از این نوع وسیله دم‌آوری قهوه را به ثبت رساندند، که با نوع دیگری که در حال حاضر از آن استفاده می‌کنیم تفاوت چشمگیری داشت زیرا فاقد مهر و موم در داخل پارچ این وسیله بود.
در سال 1929 دو ایتالیایی به نام‌های آتیلیو کالیمانی و جولیو مونتا، طرحی برای قهوه ساز که شبیه به فرنچ پرس امروزی بود را ثبت کردند. این نسخه شامل یک مهر و موم در اطراف دیسک‌های پیستون، نگه داشتن آنها در داخل دیافراگم و کارآمدتر شدن غوطه‌وری است.
در سال 1958 بود که محبوب‌ترین طراحی این وسیله برای قهوه دمی توسط یک مرد سوئیسی به نام Faliero Bondanini ثبت شد. همانطور که در فرانسه این وسیله محبوب شده بود در سوییس هم محبوبیت زیادی پیدا کرد و به Chambord معروف شد.
این نسخه خاص یک دستگاه غوطه‌وری کامل بود، به این معنی که قهوه آسیاب شده به مدت تقریبا چهار دقیقه تحت فشار کامل آب داغ است. در حین ریختن قهوه در فنجان این دستگاه تفاله‌های قهوه آسیاب شده را در کارافه یا همان پارچ دستگاه نگه می‌دارد و یک فنجان قهوه تمیز با تن‌واری کامل به شما می‌دهد.
در حالی که هیچ یک شرکت واحدی تولید کننده اصلی و انحصاری این دستگاه نیست، شرکت ظروف غذاخوری و ظروف دانمارکی Bodum نسخه موفقیت آمیز خود را از سال 1974 تولید کرده است. نسخه این شرکت Bistro نان دارد و در فروشگاه‌های خرده‌فروشی در سراسر جهان در دسترس است.
کمکس
در سال 1941 شیمیدان و مخترع آلمانی پیتر جی شلبو «کمکس» را به عنوان یکی از چندین اختراع ارزشمند خود اختراع و ثبت کرد. وی برای نخستین بار نمونه اولیه قهوه ساز Chemex را در نمایشگاه جهانی نیویورک در سال 1939 به نمایش گذاشت و دو سال بعد، شرکت Chemex را برای تولید و بازاریابی آن تشکیل داد. سبک ظاهری کمکس شبیه به طراحی‌های مدرن بود و توسط موزه هنر مدرن مورد تأیید قرار گرفت.
روش دم کردن قهوه در کمکس به این ترتیب است: با عبور آب از طریق یک بستر قهوه آسیاب شده و یک فیلتر کاغذی. از آنجایی که فیلترهای کاغذی معمولاً 20 تا 30 درصد سنگین‌تر از فیلترهای معمولی هستند، روغن‌های معلق بیشتری را هنگام دم کردن قهوه حفظ کرده و مواد جامد بیشتری را در خود نگه می دارند، در نتیجه یک فنجان قهوه تمیزتر خواهید داشت.
موج کالیتا یا Kalita Wave
این قهوه ساز چکه‌ای در کشور ژاپن به دنیای قهوه معرفی شده و دارای سطح زیری صاف می باشد که این طراحی باعث می شود عصاره گیری قهوه یکنواخت‌تر انجام گیرد. شرکت کالیتا یک شرکت ژاپنی است که از دهه پنجاه تولید تجهیزات قهوه و فیلترهای کاغذ را انجام می‌دهد. آنها سری قهوه‌سازهای Kalita Wave را در سال 2010 طراحی و تولید کردند. این دستگاه از نگاه اول شبیه به V60 است اما دارای چندین تفاوت اساسی است.
بر خلافV60 ، Kalita Wave دارای یک کف صاف و دارای سه سوراخ استخراج است که هرگونه هدایت آب در بستر قهوه را از بین می‌برد و جریان آب را از طریق قهوه آسیاب شده کند می‌کند، برای یک فنجان قهوه ترد و موجدار. قطره چکان تماس کمی با فیلتر دارد، دمای آن را ثابت نگه می‌دارد و آب را به طور مساوی پراکنده می‌کند.
به لطف کف صاف آن، جریان آب به روشی پایدارتر و قابل پیش بینی‌تر از سایر درپوش‌های دستی محدود شده است. این امر باعث می‌شود بسترهای مسطح تری برای عصاره‌گیری بیشتر عطر و طعم از قهوه مهیا شود.
جنس موج کالیتا فلزی است و مثل موکاپات روی اجاق گاز قرار می‌گیرد. علاوه بر این موج کالیتا در جنس شیشه و سرامیک هم موجود طراحی و تولید می‌شود.
The Hario V60 (هریو وی 60)
شرکت ژاپنی شیشه و کریستال هاریو HARIO V60 را در سال 2015 تولید کرد. V60 یک ابزار ساده و مدرن یکی از روش‌های دم‌آوری دستی قهوه و و مناسب برای تهیه قهوه در منزل و کافی‌شاپ است.
V60 درست همانند نامش یک V شصت درجه است و یک دستگیره در کناره‌ی آن برای حمل و استفاده آسان دارد .
این وسیله به طور مستقیم نیاز به برق و شعله ندارد و جزء ابزارها و وسایل مخروطی شکل Cone Shape است که در دسته Pour Over ها قرار می‌گیرد .
برای تهیه قهوه با این وسیله شما نیاز به قهوه آسیاب شده، آب جوش و فیلتر کاغذی متناسب و مخصوص این ابزار دارید . محصول نهایی این ابزار یک قهوه دمی عالی است.
V60 سه ویژگی دارد که بر توانایی تولید آن تأثیر میگذارد. در مرحله اول، شکل مخروطی آن اجازه می‌دهد که آب ریخته شده به سمت مرکز دستگاه برود و مدت زمان طولانی با قهوه آسیاب شده در تماس باشد. دومین ویژگی تک حفره بودن آن است، بدان معنی که با تغییر سرعتی که آب در آن ریخته می‌شود، می‌توان طعم قهوه را تغییر داد. و سومین ویژگی خطوط خمیده و منحی‌های قسمت داخلی آن است که سبب عبور جریان هوا از پشت فیلتر و عصاره گیری و دم آوری بهتر و همچنین مانع پر شدن سریع آب هنگام دم آوری می‌شود.
ابتدا V60 در جنس سرامیک و شیشه تولید می‌شد و سپس گونه پلاستیکی و سرانجام فلزی آن هم به بازار آمد. نسخه مسی این وسیله برای هدایت حرارت مناسب‌تر است و این امر باعث می شود تا گرما بهتر جریان پیدا کند و در نتیجه عصاره‌گیری بهتر صورت گیرد.
دستگاه اروپرس
ایروپرس (Aeropress) از معروف‌ترین دستگاه‌های تهیه قهوه است. اساس کار این دستگاه بر پایه استفاده از فشار در تهیه قهوه است . اروپرس شامل دو سیلندر پلاستیکی است. در این دستگاه یک سیلندر به عنوان هوابند در سیلندر بزرگ‌تر مانند سرنگ قرار دارد. در اروپرس بسته به میزان درشتی دانه‌های قهوه، آب در دمای 92 تا 96 با فشار و جریانی ثابت از داخل دانه‌های آسیاب شده قهوه عبور می کند تا طعم و عطر قهوه را استخراج کند. اروپرس توسط مهندس آلن آدلر (Alan Adler) در سال ۲۰۰۵ اختراع شد. قهوه بسته به میزان درشتی قهوه خرد شده و شدت مورد نیاز، اشباع می‌شود و با فشار سرنگ در سیلندر از فیلتر عبور می‌کند. فیلتر مورد استفاده شامل فیلتر اروپرس یا فیلتر فلزی دیسک شکل است. قهوه به دست آمده از اروپرس از نظر غلظت و طعم شبیه قهوه اسپرسو است که برای استفاده مکرر نیازمند فشار بیشتر بر روی فیلتر است.
اما سازوکار استفاده از اروپرس برای دم‌آوری قهوه چگونه است؟ یادتان باشد قبل از استفاده از اروپرس از تمیز بودن وسیله به خصوص محفظه فیلتر آن اطمینان حاصل کنید. توصیه می‌کنیم از دانه‌های قهوه متوسط برشته شده استفاده کنید .البته با توجه به ذائقه خود می‌توانید هر نوع قهوه‌ای را استفاده کنید، چه دانه قهوه برشته ملایم چه برشته زیاد. بهتر است برای کسب بهترین نتیجه در زمان دم کردن دانه های قهوه را آسیاب کنید و درجه آسیاب مناسب متوسط به پایین( Medium fine ) باشد. طرز تهیه کامل قهوه دمی با دستگاه اروپرس را در اینجا بخوانید.
