قهوه یکی از محبوب ترین نوشیدنی های جهان است و یکی از دلایل اصلی محبوبیت آن میزان کافئین بالای این نوشیدنی است. کافئین یک محرک طبیعی است که انرژی زیادی به بدن می رساند طوریکه از هیچ ماده دیگری نمی توانیم به این اندازه انرژی دریافت کنیم.
با این حال، برخی افراد ترجیح می دهند مصرف کافئین خود را برای حفظ سلامت بدن یا دلایل دیگر محدود کنند. به همین دلیل، قهوه “بدون کافئین” در بازار موجود است و آمارها نشان می دهد که مصرف آن رو به افزایش است.
در این مقاله هر آنچه که باید در مورد قهوه بدون کافئین بدانید، از طرز تهیه و طعم آن گرفته تا فواید مصرف و اینکه آیا واقعاً بدون کافئین است یا خیر را با شما به اشتراک می گذاریم.
درست شدن قهوه بدون کافئین
قهوه بدون کافئین چگونه درست می شود؟
حذف کافئین با حفظ عطر و طعم دانه قهوه کار ساده ای نیست. قهوه بدون کافئین با حذف کافئین از دانه‌های قهوه سبز و بو داده نشده تولید می‌شود. با توجه به این اصل مهم که کافئین در آب حل می‌شود، سه روش اصلی برای حذف کافئین وجود دارد: استفاده از حلال های شیمیایی، استفاده از دی اکسید کربن مایع (CO2)؛ یا استفاده از آب با فیلترهای مخصوص.
چون در تمام این روش‌های فرآوری قهوه نیاز به طی کردن مراحل بیشتری نسبت به قهوه معمولی است، قیمت قهوه بدون کافئین معمولا گران‌تر است.
روش های برپایه حلال
اکثر قهوه‌های بدون کافئین با استفاده از روش‌های بر پایه حلال تهیه می‌شوند زیرا ارزان‌ترین فرآیند است. این روش به دو نوع تقسیم می‌شود: مستقیم و غیر مستقیم.
روش مستقیم شامل بخارپز کردن دانه‌های قهوه و سپس خیساندن مکرر آنها در یک حلال شیمیایی (معمولاً متیلن کلرید یا اتیل استات) است که به کافئین متصل شده و موجب استخراج آن از دانه های قهوه می شود.
در این روش، کافئین پس از یک زمان مشخص، استخراج شده و دانه های قهوه یک بار دیگر بخارپز می شوند تا حلال های شیمیایی باقیمانده از بین بروند.
در روش غیرمستقیم نیز از حلال شیمیایی استفاده می شود، اما حلال ها مستقیماً با دانه‌های قهوه تماس پیدا نمی‌کنند. در عوض، دانه های قهوه در آب داغ خیس می شوند، سپس آب از دانه جدا شده و با حلال شیمیایی تصفیه می شود.
قهوه بدون کافئین و سلامت
کافئین به حلال اضافه شده به آب می چسبد و تبخیر می شود. سپس آب بدون کافئین به دانه های قهوه برگردانده می شود تا طعم و عطر قهوه دوباره به آن بازگردد.
ماده شیمیایی (به ویژه متیلن کلرید) مورد استفاده در این فرآیندها، بحث و جدل زیادی در مورد قهوه بدون کافئین ایجاد کرده است. زیرا متیلن کلرید در دوزهای بالا، عامل سرطان‌زای خفیفی است. متیلن کلرید و اتیل استات معمولا در مواد شیمیایی حلال رنگ، لاک پاک کن ها و چربی زداها استفاده می شود.
اما، کد استانداردهای غذایی نیوزیلند استرالیا و سازمان غذا و داروی ایالات متحده استفاده از این حلال را برای فرآوری کافئین مجاز دانسته اند. البته محدودیت‌های سختگیرانه ای برای مقدار مواد شیمیایی که می‌تواند روی دانه های قهوه باقی بماند در نظر گرفته شده، و در واقع عملاً هیچ حلالی نباید در قهوه باقی بماند.
روش های بدون حلال
رایج ترین روش بدون حلال استفاده از دی اکسید کربن مایع یا آب است که چون شامل حلال‌های شیمیایی نمی‌شوند، بسیار محبوب شده اند.
در روشCO2، دی اکسید کربن مایع همراه با دانه های قهوه به محفظه ای با فشار بالا پمپ می شود، در این محفظه، دی اکسید کربن به کافئین می چسبد و سپس به علت وجود فشار بالا از محفظه خارج می شود و دانه های بدون کافئین قهوه ته ظرف باقی می مانند.
در روش تهیه قهوه بدون کافئین با آب که دقیقاً همان چیزی است که به نظر می رسد ، تفاوت های جزئی وجود دارد، اما مراحل اصلی آن به شرح زیر است.
دانه های قهوه به دو سری تقسیم می شوند. دانه‌های قهوه سبز سری اول در آب داغ خیس می‌شوند و عصاره‌ای غنی از کافئین و ترکیبات طعم‌دهنده ایجاد می‌کنند (دانه‌های بدون طعم سپس دور ریخته می‌شوند). این عصاره قهوه سبز از فیلترهای زغال فعال عبور می کند که مولکول های کافئین را به دام می اندازد اما اجازه می دهد طعم دهنده ههی قهوه از آن عبور کنند.
پس از آن، عصاره بدون کافئین را برای خیساندن سری دوم دانه های قهوه سبز استفاده می کنند و از آنجایی که طعم ها در این عصاره وجود دارند و در واقع از آن اشباع هستند، با خیساندن قهوه های جدید، فقط کافئین آنها حل می شود و طعم و عطر دانه های قهوه در خودشان باقی می ماند.
مزایای نوشیدن قهوه بدون کافئین
آیا کافئین به طور کامل از قهوه حذف می شود؟
قهوه بدون کافئین ممکن است آنطور که فکر می کنید واقعا عاری از کافئین نباشد.
بعید است که 100٪ کافئین با موفقیت از دانه‌های قهوه حذف شود . علاوه بر اینکه میزان کافئین قهوه در دانه های مختلف متفاوت است، مقدار کمی کافئین که همچنان در قهوه‌ی بدون کافئین وجود دارد نیز متفاوت خواهد بود.
با این حال، مقدار کافئین باقیمانده بسیار کم است. به طوریکه برای دریافت میزان کافئینی که معمولاً در یک فنجان قهوه کافئین دار وجود دارد، باید بیش از ده فنجان قهوه بدون کافئین بنوشید.
قوانین مربوط به تولید قهوه بدون کافئین در هر کشوری متفاوت استم مثلا در کشور استرالیا الزامی وجود ندارد که تولیدکنندگان قهوه جزئیات فرآیند مورد استفاده برای تولید قهوه بدون کافئین خود را توضیح دهند. با این حال، اگر برخی از تولیدکنندگان برای تبلیغ محصول خود این اطلاعات را در اختیار مشتریان قرار داده باشند، ممکن است این اطلاعات را در وب سایت‌های آن ها بیابید.
آیا قهوه بدون کافئین طعم متفاوتی دارد؟
برخی افراد می گویند طعم قهوه بدون کافئین متفاوت است. بسته به نحوه کافئین‌زدایی دانه‌ها، ممکن است برخی از عناصر معطر همراه با کافئین در طول فرآیند استخراج شوند.
کافئین همچنین به تلخی قهوه کمک می کند، بنابراین وقتی کافئین حذف می شود، مقداری از تلخی آن نیز کمتر می شود .
قهوه بدون کافئین و سلامت مغز
آیا مزایای سلامتی قهوه کافئین دار و بدون کافئین یکسان است؟
مزایای سلامتی که در نوشیدن قهوه بدون کافئین وجود دارد از جمله کاهش خطر ابتلا به دیابت نوع 2، برخی سرطان ها و به طور کلی مرگ مشابه قهوه کافئین دار است. اخیراً، اثبات شده که مصرف قهوه در طولانی مدت با بهبود مدیریت وزن نیز مرتبط است.
تحقیقات نشان می دهد اکثر مزایایی که قهوه در سلامتی انسان دارد با نوشیدن سه فنجان قهوه بدون کافئین در روز بدست می آید.
در هر صورت، رعایت اعتدال نکته کلیدی است، و به یاد داشته باشید که داشتن یک رژیم غذایی متعادل، بزرگترین مزیت را برای سلامت شما به همراه خواهد داشت.