اتیوپی و تاریخچه قهوه
اتیوپی که زادگاه قهوه و مامن بزرگترین تنوع زیستی آن است، که در تاریخچه قهوه اتیوپی و مصرف و فروش آن در عصر مدرن اهمیت بسیار زیادی دارد. این پست وبلاگ بخش کوچکی از تاریخچه قهوه در اتیوپی را بازگو می کند و نه تنها منشأ آن را در جنگل های کافا را بررسی کرده، بلکه به نقش ماندگار آن در اقتصاد و فرهنگ مدرن اتیوپی و همچنین تداوم پرطرفدار بودن آن در کشورهای مصرف کننده قهوه در سراسر جهان می پردازد.
داستان کشف قهوه اتیوپی
محبوب ترین داستان کشف قهوه توسط انسان، درباره چوپانی به نام کالدی است که گفته می شود در حدود سال 750 پس از میلاد در جنگل های غربی کافا زندگی می کرد.
این داستان روایت های زیادی دارد، اما در همه آنها، کشف قهوه توسط کالدی مطرح می شود زمانی که بزهایش هنگام خوردن میوه‌های یک گیاه، رفتار متفاوتی از خود نشان می دهند. آنها سرزنده، هیجان زده شده و در روایت های تخیلی تر این داستان، حتی گفته می شود که می رقصند.
کالدی این گیاه را خودش نیز امتحان کرد و اثرات نیروبخش مشابهی را تجربه نمود. او گیاه را با یک پیشوای اسلامی تقسیم کرد و او با نارضایتی از تأثیر نیروبخش دانه گیاه، آنها را در آتش انداخت. عطر خوش طعمی از آتش بیرون آمد و به این ترتیب کالدی دانه های گیاه را از شعله های آتش بیرون آورد و در آب غوطه ور کرد و اولین فنجان قهوه جهان را ساخت.
روایت های مختلفی در مناطق گوناگون از داستان کالدی وجود دارد، مانند داستانی که می گوید قهوه توسط یک گله یا راهب کشف نشده است، بلکه کل جامعه ای که بوی خوش گیاهان را پس از آتش سوزی بخشی از جنگل استشمام کردند، آن را کشف نمودند.
هنگامی که جامعه، گیاهی را که باعث آن بوی خوش می شد، شناسایی کردند، شروع به کشت، بو دادن و نوشیدن دانه های آن نمودند.
هر کدام از روایت های این داستان را که دوست دارید، بپذیرید اما واقعیت این است که قهوه برای قرن‌ها، عنصری حیاتی در زندگی اقتصادی و فرهنگی اتیوپی بوده است.
قهوه اتیوپی
قهوه به عنوان ستون اقتصاد اتیوپی
بررسی اقتصاد اتیوپی نشان می دهد، حدود 60 درصد از درآمد اتیوپی از صادرات قهوه حاصل می شود و حدود 15 میلیون نفر از 100 میلیون نفر این کشور برای امرار معاش خود به صنعت قهوه وابسته هستند.
اتیوپی همچنین از نظر مصرف سرانه قهوه در قاره آفریقا پیشتاز است و حدود نیمی از تولید قهوه آن در بازار داخلی باقی می ماند. موقعیت اتیوپی به عنوان زادگاه قهوه همچنین به این معنی است که این کشور دارای بزرگترین تنوع زیستی قهوه می باشد، به طوری که تخمین زده می شود 95 درصد از منابع ژنتیکی قهوه در اتیوپی یافت می شود.
وجود چنین تنوع ژنتیکی در کنار اتکای اقتصاد اتیوپی به قهوه اتیوپی به عنوان یک نیروی محرکه اصلی در تجارت بین‌الملل به این معنی است که تحقیق در مورد انواع مختلف قهوه و حفظ آنها در این کشور، اولویت اصلی است.
مثلا، مؤسسه تحقیقاتی جیما در جنوب غربی اتیوپی یک آزمایشگاه و مزرعه کشت قهوه است که از دهه 1970 نه تنها در فهرست نویسی انواع قهوه، بلکه پرورش گیاهان مقاوم به بیماری و خشکی با عملکرد بالا برای به حداکثر رساندن بازده برای کشاورزان تلاش کرده است. این رویکرد در دهه 90 اندکی تغییر کرد، زیرا شناخت روزافزون طعم های منحصربه‌فرد قهوه در مناطق مختلف اتیوپی منجر به تأسیس آزمایشگاه‌های خاص در هر منطقه شد، که در تلاش برای حفظ طعم کلاسیک علاوه بر تولید گونه‌های پایدارتر و اقتصادی‌تر بودند.
قهوه به عنوان میراث فرهنگی اتیوپی
با توجه به فرهنگ مردم اتیوپی، قهوه در زندگی روزمره آنها اهمیت زیادی دارد. در غرب، روش سنتی نوشیدن قهوه اتیوپی را به عنوان “مراسم صرف قهوه” می شناسیم. تفاله‌های قهوه سه بار جداگانه به جوش می‌آیند و افراد حاضر در مراسم از این تشریفات لذت می برند که موجب شده صرف قهوه اساساً به یک امر جامعه‌محور تبدیل شود.
با این حال، در اتیوپی، برگزاری چنین «مراسمی» به قدری متداول است که در زبان آمهری، زبان رسمی این کشور، یک اصطلاح رسمی ندارد. برای مردم اتیوپی، این گردهمایی جمعی صرفاً مراسم صرف قهوه است. مراسم صرف قهوه در مناطق مختلف ممکن است کمی متفاوت باشد اما روش جوشاندن و جمع شدن افراد دور هم در همه جا دیده می شود، که نتیجه منطقی تکامل همزمان قهوه و فرهنگ اتیوپی است. قهوه صرفاً رگ حیات اقتصادی اتیوپی نیست بلکه واقعیتی در زندگی است که عمیقاً با سرزمین و مردم محل تولدش در هم آمیخته است.
قهوه اتیوپی در موج سوم
از زمان ظهور قهوه موسوم به «موج سوم» در اواخر دهه نود، دستگاه‌های برشته‌کننده و تولید قهوه بر کیفیت آن تمرکز کرده و به طور قابل توجهی در تلاش برای بهبود ویژگی‌های طعم منحصربه‌فرد هر نوع قهوه با بهبود کیفیت انواع آن در مزارع کشت قهوه بوده اند.
بسیاری از این روش ها از مد افتاده اند و کنار گذاشته شده اند، اما با وجود این تغییرات، ذائقه یا درک عمومی از قهوه اتیوپی به عنوان عنصر اصلی باقی می ماند که به دلیل عوامل متعددی است از جمله اینکه تنوع ژنتیکی قهوه اتیوپی همانطور که در بالا مورد بحث قرار گرفت، زیاد است. منحصربه‌فرد بودن طعم خارق‌العاده قهوه اتیوپی نتیجه تنوع گسترده گیاهان قهوه ای است که در این کشور رشد می‌کنند.
قهوه اتیوپی به ویژه به خاطر طعم خوش، کمی شیرین، اسیدی و خاکی اش شناخته شده است و همین ویژگی ها است که آن را به یکی از اصلی ترین انواع قهوه در منوهای مدرن تبدیل می کند.
در واقع، حتی خارج از فصل (درست قبل از رسیدن محصول جدید)، تمام عرضه کنندگان بزرگ قهوه، یک نوع قهوه اتیوپی را در منوی خود دارند. بنابراین، از این نظر، تاریخچه قهوه، در اتیوپی کامل می شود که به عنوان زادگاه قهوه، برخی از برجسته‌ترین و محبوب‌ترین قهوه‌های خاص را که مصرف‌کنندگان امروزی طرفدار آن هستند، تولید می‌کند.