بهترین روش اجرای بلوم

اگر شما هم جزو آن دسته از علاقه‌مندان جدی هستید که به دنبال یک فنجان قهوه‌ی بی‌عیب و نقص می‌گردید، حتماً نام مرحله‌ی «بلوم» (Bloom) را شنیده‌اید. بلوم قهوه در دم‌آوری‌های فیلتری مانند V60 یا کمکس، اولین و حیاتی‌ترین گام برای آماده‌سازی سابه‌ی قهوه است. اما سؤال اصلی اینجاست: پس از ریختن اولین آب روی قهوه‌ی آسیاب شده، با آن حباب‌ها و خمیر شکل گرفته چه کنیم؟ آیا باید آن را هم بزنیم (Stir)، بچرخانیم (Swirl) یا به حال خود رها کنیم؟

این یک جدال قدیمی میان باریستاها و قهرمانان جهان است که بسیاری از علاقه‌مندان به خرید دانه قهوه را سردرگم کرده است. اگر شما هم جزو آن دسته افرادی هستید که پیش‌فرض‌های متعددی در ذهنتان شکل گرفته و از خود می‌پرسید: «بالاخره روش درست برای بلوم چیست؟» و «چرا قهوه‌ام گاهی اوقات طعم عجیبی می‌دهد؟»، این مقاله در قهوه ست دقیقاً برای پاسخ به شما نوشته شده است. ما می‌خواهیم با نگاهی علمی و تحلیلی، این موضوع را برای همیشه حل کنیم تا شما با اطمینان کامل قهوه‌تان را دم کنید.

جدول مقایسه روش‌های بلوم

بلوم قهوه چیست؟

برای درک اینکه چرا مدیریت بلوم اینقدر مهم است، ابتدا باید بدانیم ماهیت این مرحله چیست. وقتی آب داغ برای اولین بار با دانه قهوه تازه رست شده تماس پیدا می‌کند، یک واکنش شیمیایی رخ می‌دهد: گاز دی‌اکسید کربن (CO2) که در طول فرآیند رست داخل ساختار قهوه محبوس شده است، با شدت آزاد می‌شود. این گاز همان حباب‌هایی است که روی سطح قهوه مشاهده می‌کنید و نشانه‌ی بارز تازگی قهوه‌ی شما است.

بلوم قهوه نه تنها شاخص تازگی است، بلکه یک وظیفه‌ی حیاتی‌تر نیز دارد: اشباع یکنواخت و آماده‌سازی سابه‌ها. اگر این گاز قبل از شروع عصاره‌گیری اصلی خارج نشود، در مسیر آب‌گیری اخلال ایجاد کرده و باعث می‌شود آب به صورت ناهماهنگ از بستر عبور کند. اینجاست که ما با مشکل «چنلینگ» (Channeling) یا ایجاد مسیرهای تونلی روبرو می‌شویم؛ اتفاقی که در نهایت منجر به یک عصاره‌گیری ناقص و طعمی ضعیف یا تلخ خواهد شد. بنابراین، هدف ما این است که با مدیریت این مرحله، تمام ذرات سابه‌ی قهوه را به طور کامل و یکسان خیس کنیم.

چقدر آب برای بلوم کافی است؟

در این مرحله، میزان آب مورد نیاز نیز خود یک بحث مهم است. نسبت‌های متداولی که باریستاها استفاده می‌کنند بین ۲:۱ تا ۴:۱ آب به قهوه متغیر است.

به عنوان مثال:

• اگر ۲۰ گرم قهوه استفاده می‌کنید، ۴۰ گرم (نسبت ۲:۱) تا ۸۰ گرم (نسبت ۴:۱) آب اضافه می‌کنید.

درک این نسبت‌ها به شما کمک می‌کند تا کنترل بیشتری روی فرآیند داشته باشید. نسبت بالاتر (۴:۱) اغلب توسط کسانی استفاده می‌شود که می‌خواهند اطمینان حاصل کنند که حتی ریزترین ذرات هم به خوبی خیس شده‌اند و نیازی به هم زدن فیزیکی کمتری داشته باشند.

چرخاندن در مقابل هم‌زدن بلوم

بعد از ریختن آب، بحث اصلی شروع می‌شود. آیا بهتر است با یک قاشق چوبی یا ابزار مخصوص (مانند WDT) آن خمیر را هم بزنیم، یا فقط دریپر را به آرامی بچرخانیم؟ در واقع، Agitation در قهوه (به معنی هرگونه هم‌زدگی یا حرکت) یک شمشیر دولبه است.

چرخاندن (Swirl): روش ملایم و کنترل‌شده

بسیاری از متخصصان، مانند جیمز هافمن، باریستای مشهور، توصیه می‌کنند که به جای هم زدن، دریپر را به آرامی و با حرکت دایره‌ای بچرخانید (Swirl).

• مزایا: این روش بسیار ملایم است. با چرخاندن، آب و قهوه به طور طبیعی با هم ترکیب می‌شوند، بدون اینکه بداخل بستر قهوه فشار زیادی وارد شود. این کار ریسک حرکت ذرات ریز (Fines) به ته فیلتر و گرفتگی جریان آب (Clogging) را به شدت کاهش می‌دهد. در نتیجه، طعم نهایی شما غالباً شفافیت طعمی (Clarity) بالاتری خواهد داشت.
• معایب: اگر حجم قهوه زیاد باشد (مثلاً برای دم‌آوری‌های گروهی)، ممکن است این چرخش برای اشباع ۱۰۰٪ تمامی سابه‌ها کافی نباشد و نقاط خشکی باقی بماند.

هم زدن (Stir): رویکرد تهاجمی و تضمین‌کننده

در مقابل، برخی تحقیقات نشان داده‌اند که هم زدن با قاشق یا ابزار نازک (Stir) می‌تواند مؤثرتر باشد، به خصوص برای قهوه‌هایی که رست خیلی روشن و گاز زیادی دارند.

• مزایا: این روش عملاً تضمین می‌کند که هیچ بخش خشکی (Dry Pockets) در بستر قهوه باقی نماند و تمام ذرات به طور یکنواخت اشباع شوند. این برای دستیابی به حداکثر عصاره گیری یکنواخت بسیار مفید است.
• معایب: این روش ریسک ایجاد هم‌زدگی بیش از حد (Over-agitation) را بالا می‌برد. هم زدن بلوم قهوه با شدت زیاد باعث می‌شود ذرات ریز سابه‌ی قهوه به سمت پایین حرکت کرده و در نهایت باعث گرفتگی فیلتر قهوه شوند. همانطور که در ابتدای مقاله اشاره شد، این پدیده به «تلخی» و «عصاره‌گیری بیش از حد» در انتهای فنجان منجر می‌شود. این همان دغدغه‌ای است که بسیاری از کاربران حرفه‌ای از خود می‌پرسند.

راه‌حل قهرمانان برای جلوگیری از سردرگمی

همان‌طور که دیدیم، انتخاب بین Swirl و Stir با ریسک همراه است. باریستاهای حرفه‌ای و شرکت‌کنندگان در مسابقات جهانی Brewers Cup با مشاهده‌ی این چالش، به این نتیجه رسیده‌اند که شاید باید تمرکز را از «مدیریت بلوم» به «آماده‌سازی قبل از بلوم» منتقل کرد.

نقش حیاتی آماده‌سازی بستر قهوه (WDT)

یکی از روندهای جدید در دنیای قهوه، استفاده از ابزارهایی مانند WDT (Weiss Distribution Technique) حتی برای دم‌آوری فیلتری است! در واقع، این ابزار با یکدست کردن سطح قهوه‌ی آسیاب شده، به صورت فیزیکی از همان ابتدا چگالی بستر را یکنواخت می‌کند. وقتی بستر از قبل کاملاً صاف و یکدست باشد، نیازی به هم زدن شدید در حین بلوم نیست و با یک چرخش ساده (Swirl) می‌توان به اشباع کامل رسید. این کار نیاز به هم زدن در حین بلوم را به شدت کاهش می‌دهد و کنترل بیشتری به شما می‌دهد.

اگر به دنبال قهوه‌ای هستید که بتوانید با کمترین دغدغه آن را دم کنید، می‌توانید بهترین نوع دانه مرغوب قهوه را از قهوه ست تهیه کنید. همچنین، برای رسیدن به این دقت، اطمینان از تازگی قهوه نیز ضروری است، چرا که دانه قهوه تازه آسیاب شده گاز بیشتری آزاد کرده و مدیریت آن کمی دشوارتر است.

پالس پورینگ جایگزین بلوم خواهد بود؟

در سال‌های اخیر، بسیاری از باریستاهای مسابقه‌ای از مفهوم «بلوم سنتی» فاصله گرفته‌اند و روی تکنیکی به نام پالس پورینگ (Pulse Pouring) تمرکز کرده‌اند.

پالس پورینگ چیست؟ در روش پالس پورینگ، به جای اینکه آب یکباره به دانه قهوه اضافه کنید، آن را در چند نوبت مشخص روی پودر قهوه می‌ریزید؛ هر بار صبر می‌کنید تا آب کمی پایین رفته و سپس پالس بعدی را اضافه می‌کنید. این کار باعث میشود که آب فرصت تماس بهتر و یکنواخت‌تری با پودر قهوه پیدا کند، استخراج کنترل‌شده‌تر انجام شده و مزه‌ها پیچیده‌تر و تمیزتر باشند. شاید این تکنیک پیچیده‌ به نظر برسد، اما بهترین راه برای رسیدن به نهایت پتانسیل دانه قهوه است.

نکات حرفه‌ای برای هم زدن

در نهایت، تصمیم می‌گیریم از هر روشی که استفاده کنیم، این نکات طلایی از قهرمانان قهوه را به یاد داشته باشیم:

1. زمان هم زدن: اگر هم می‌زنید، زمان بسیار کوتاه باشد (حدود ۵ تا ۷ ثانیه).
2. استفاده از ابزار نازک: برای هم زدن، از ابزاری با نوک نازک یا قاشق کوچک استفاده کنید، نه یک قاشق معمولی، تا حداقل آسیب به بستر قهوه وارد شود.
3. ترکیب روش‌ها: برخی توصیه می‌کنند در بلوم، فقط لبه‌هایی از قهوه که به دیواره چسبیده‌اند و خشک مانده‌اند را هم بزنید، و سپس یک چرخش آرام برای یکنواختی نهایی انجام دهید.

جمع‌بندی

در پایان این بررسی عمیق، باید به آن سوال اول برگردیم: کدام روش بهترین است؟ پاسخ این است که هیچ روشی مطلقاً بهترین نیست؛ بهترین روش، آن روشی است که پتانسیل قهوه شما را به بالاترین حد می‌رساند. مدیریت هم زدن در قهوه یک ابزار است، نه یک قانون.

سخن آخر

چه روش چرخاندن ملایم را انتخاب کنید و چه هم زدن سریع، مهم این است که آن روش را به صورت مداوم تمرین کنید تا تأثیر آن را بر طعم فنجان خود درک کنید. هدف نهایی شما باید رسیدن به یک فنجان متعادل با تمام پیچیدگی‌هایی باشد که یک دانه قهوه ارائه می‌دهد.اگر به دنبال خرید اینترنتی قهوه تازه هستید، قهوه ست تضمین می‌کند که دانه‌هایی با بهترین کیفیت رست را در اختیار شما قرار دهد تا هر تکنیکی که انتخاب می‌کنید، نتیجه‌ای بی‌نقص داشته باشد.