مطالعه جدیدی نشان می دهد که قهوه و کافئین می توانند اثرات متفاوتی بر فعالیت مغز داشته باشند.
بسیاری از مصرف کنندگان قهوه معتقدند که سایر نوشیدنی های حاوی کافئین نمی توانند تاثیری مشابه با آنچه در فنجان قهوه صبحانه شان وجود دارد، داشته باشند.
محققان در پرتغال اخیراً شروع به بررسی این ایده کرده‌اند: آیا کافئین تنها ماده ای است که موجب احساس هوشیاری بیشتر در افراد می شود یا سایر عوامل در صبحانه آنها – مثل بو یا طعم قهوه – این احساس پرانرژی بودن را برمی انگیزد؟
نونو سوزا، یکی از محققان این مطالعه – نویسنده و استاد دانشکده پزشکی دانشگاه مینهو در پرتغال- گفته است: “اگر به صحبت های این افراد گوش دهید، معمولاً می گویند که برای هشیار شدن حتما باید هنگام صبح قهوه بخورند. ما می خواستیم مکانیسم های مغز و الگویی که این ادعا را توجیه می کند، درک کنیم.”.
روند تحقیق برای بررسی اثر کافئین و قهوه روی هوشیاری
محققان، تحقیق خود را روی 83 نفر که حداقل یک فنجان قهوه در روز می نوشیدند، برای انجام اسکن MRI دعوت کردند تا بتوانند فعالیت مغز شرکت کنندگان را مشاهده کنند.
از این تعداد، 47 نفر قبل از نوشیدن فنجان قهوه صبحگاهی و سپس 30 دقیقه پس از نوشیدن یک فنجان قهوه، اسکن شدند. به 36 نفر دیگر فقط کافئین رقیق شده در آب داغ – بدون قهوه – داده شد و قبل و بعد از مصرف نوشیدنی تحت همان نوع اسکن MRI قرار گرفتند.
تاثیر قهوه روی هوشیاری
نتایج تحقیق برای بررسی اثر کافئین و قهوه روی هوشیاری
نتایج این تحقیق هفته گذشته در ژورنال Frontiers in Behavioral Neuroscience منتشر شد که نشان می دهد برخی تغییرات در فعالیت مغز فقط به خود قهوه مربوط است، در حالی که برخی دیگر با کافئین نیز مرتبط است.
اسکن‌ها نشان دهنده کاهش فعالیت بخشی از مغز که افراد را در حالت استراحت قرار می‌دهد، در هر دو گروه – گروهی که کافئین مصرف کردند و گوهی که قهوه نوشیدند – پس از مصرف نوشیدنی بود. این نتیجه نشان می دهد که هر دو گروه پس از مصرف هر یک از نوشیدنی ها، آمادگی بیشتری برای شروع کارهای روزمره خود و برقراری ارتباط با دیگران دارند.
افزایش فعالیت مغز با نوشیدن قهوه
دهه‌ها تحقیق نشان داده است که کافئین به عنوان یک یک محرک روانی ، می‌تواند به افراد کمک کند تا احساس برانگیختگی و هوشیاری بیشتری داشته باشند.
با این حال، اسکن‌های MRI نشان داد که نوشیدن قهوه باعث افزایش فعالیت در بخش‌هایی از مغز می‌شود که روی حافظه کوتاه‌مدت، توجه و تمرکز تاثیر دارند، در حالی که مصرف کافئین به خودی خود باعث افزایش فعالیت این بخش از مغز نشد.
محققان این نظریه را مطرح کردند که چشیدن، بوییدن یا طعم قهوه ممکن است به افراد کمک کند صرفنظر از مصرف کافئین، هوشیارتر شوند.
سوزا می‌گوید: «لذتی که به فردی که صبح‌ها قهوه دوست دارد دست می دهد، در واقع بخشی از یک عادت است که واقعاً برای آن فرد مهم است که احساس کند «من برای فعالیت های امروز آماده هستم».
او اضافه کرد افرادی که به طور منظم قهوه نمی نوشند ممکن است چنین اثری را تجربه نکنند.
مارک ماتسون، استاد کمکی علوم اعصاب در دانشکده پزشکی دانشگاه جان هاپکینز که در این تحقیق شرکت نداشت، گفت: این یافته ها برای من تعجب آور نبودند، زیرا افراد در طول عمر خود در اثر تجربیاتی که بدست می آورند از نظر احساسی ارتباط خاصی با هر چیزی برقرار می کنند که به نوبه خود می تواند بر واکنش آنها در آینده تأثیر بگذارد.
ماتسون گفت: “این تاثیر کاملا منطقی است. قهوه دارای طعم و بو است، بنابراین وقتی قهوه می نوشید، بخش هایی از مغز را فعال می کنید که در درک طعم و بوی قهوه نقش دارند.”
دکتر اوما نایدو، روانپزشک تغذیه در دانشکده پزشکی هاروارد، گفت که دیدن قهوه ممکن است باعث ایجاد خاطرات مثبت شود یا باعث شود فرد باور کند که هشیارتر است.
او گفت: «تاثیر بصری قهوه قدرتمند است. مثلا چنین چیزی می تواند در ذهن افراد شکل بگیرد: فکر می کنم قهوه ماده ای دارد که به من انرژی می دهد. من می خواهم از قهوه، انرژی مورد نیازم برای فعالیت در محل کار یا دانشگاه را بدست بیاورم.”
او اضافه کرد که چنین تاثیری با دارونما متفاوت است، چون قهوه واکنش فیزیکی و شاید احساسی را به افراد القا می کند.
تاثیر مواد شیمیایی موجود در قهوه به جز کافئین روی هوشیاری
تاثیر مواد شیمیایی موجود در قهوه به جز کافئین روی هوشیاری
هر سه محقق تایید کردند که این امکان وجود دارد که مواد شیمیایی طبیعی موجود در قهوه به غیر از کافئین، اثرات مستقلی بر فعالیت مغز داشته باشند. به عنوان مثال، نتایج مطالعاتی که روی حیوانات انجام گرفته، نشان داده گروهی از مواد شیمیایی موجود در قهوه به نام اپی کاتچین، حافظه را بهبود می بخشد .
سوزا گفت که هدف از این مطالعه تاثیر گذاشتن بر عادات مصرف قهوه کسی نیست ک ما نمی خواهیم بگوییم قهوه خوب است یا بد.
ماتسون همچنین خاطرنشان کرد که این مطالعه با محدودیت‌های متعددی همراه است. برای نمونه، اسکن‌های MRI جریان خون را اندازه‌گیری کردند، اما کافئین می‌تواند جریان خون را محدود کند، بنابراین اسکن‌ها ممکن است تصویر واضحی از تأثیر آن بر فعالیت مغز ارائه نکنند. متسون همچنین خاطرنشان کرد که این تحقیق شامل افرادی که قهوه بدون کافئین می‌نوشیدند، نمی‌شد. انجام این تحقیق ممکن است به تشخیص اثرات قهوه در مقایسه با کافئین بر مغز کمک کند.
در همین حال، نایدو تاکید کرد که اکثر شرکت کنندگان در این مطالعه زن بودند، بنابراین ممکن است تفاوت هایی بر اساس جنسیت در نحوه واکنش مغز افراد به قهوه وجود داشته باشد.
اما نکته ای که محققان در مورد آن به توافق رسیدند این بود که قهوه برای دریافت کافئین نسبت به نوشیدنی های انرژی زا یا نوشابه سالم تر است.
نایدو با اشاره به ترکیبات طبیعی که می تواند فشار خون را کاهش دهد، سلول‌های سرطانی را از بین ببرد و با بهبود متابولیسم، از بدن در برابر دیابت محافظت کند، گفت: قهوه به علت دارا بودن کافئین چنین اثراتی دارد در عین حال از نظر آنتی‌اکسیدان‌ها و برخی پلی‌فنول‌ها نیز بسیار غنی است.
نایدو گفت: ماده دیگری به نام تریگونلین نیز وجود دارد که به قهوه عطر، طعم و تلخی می بخشد. این ماده همچنین دارای خواص ضد باکتریایی و ضد ویروسی است.