برای رفع استرس چه کنیم به خصوص این روزها که استرس و اضطراب ناشی از ابتلا به انواع ویروس آنفولانزا و کرونا ویروس ناخودآگاه تبدیل به یک حالت جمعی شده است. عطر و رایحه قهوه می‌توانند استرس و انواع اضطراب را در بدن کاهش دهند؟ این سوالی است که به عنوان یکی از راه‌های کنترل و کاهش استرس و اضطراب حالا به ذهن دانشمندان و روانشناسان رسیده است. وقتی که وارد یک کافی‌شاپ می‌شوید نخستین چیزی که حسابی سرحال‌تان می‌آورد بوی خوش قهوه است. یک رایحه غنی، دعوت کننده، آرام‌بخش و انرژی‌بخش که شبیه یک قرص آرام‌بخش و ضد استرس برای کنترل استرس عمل می‌کند. در مجله قهوه ست در این باره بیشتر می‌گوییم. این مقاله از دو سایت Very Well Mind و Being Healthyانتخاب شده است.
برای رفع استرس چه کنیم ؟ آیا قهوه و کافئین علائم استرس را کاهش می‌دهند؟
روش‌های مختلف زیادی وجود دارد که می‌توانید عطر و طعم شگفت‌انگیز قهوه را توصیف کنید. اما بهترین توصیف در مورد بوی دانه‌های قهوه بو داده که اکثر ما آن را بسیار لذت بخش می‌دانیم چیست؟ گروهی از دانشمندان بین المللی به سرپرستی «هان سوک سو» از دانشگاه ملی سئول در حال بررسی برخی تأثیرات مثبت عطر قهوه در مغز ما هستند. این محققان حالت ژن و پروتئین را در مغز موش آزمایشگاه بررسی کردند و آن‌چه پیدا کردند شگفت‌انگیز بود. آن‌ها دریافتند که عطر قهوه تأثیر مفیدی بر مغز موش‌هایی دارد که تحت تأثیر استرس دچار مشکل خواب هستند. آن‌ها دریافتند که هنگامی که این موش‌ها بوی قهوه را استشمام می‌کنند، تغییر در سطح فعالیت 17 ژن و در سطح برخی پروتئین‌های مغز وجود دارد که به کاهش سطح استرس موش‌های محروم از خواب کمک می‌کند و بدن‌شان فعالیت آنتی اکسیدانی سالم را آغاز می‌کند.
خب این به چه معناست؟ آیا قهوه و بوی آن می‌توانند انواع استرس مثل استرس شب کنکور یا استرس در زندگی روزمره را کم کنند؟ این ممکن است به این معنا باشد که احتمالا برای به دست آوردن مزایای سلامتی قهوه نیازی به نوشیدن قهوه نداشته باشید. فقط بو کردن قهوه با تغییر فعالیت ژن‌ها در مغز ممکن است سطح استرس شما را کاهش دهد. آیا این بدان معنی است که شما باید کیسه‌ای از دانه‌های قهوه بو داده را بخرید و هر وقت استرس داشته باشید بخورید یا استنشاق کنید تا مثلا روند خواب شما بهبود پیدا کند؟ نه، لازم نیست. به نظر می‌رسد هنوز تحقیقات بیشتری به ویژه مطالعات انسانی مورد نیاز است اما تا به اینجای کار یافته‌های این مطالعه دلگرم کننده است اگر چه هنوز نمی‌دانیم عطر قهوه ممکن است وضعیت سلامتی شما را بهبود بخشد یا خیر.
با این‌همه نتایج تحقیقات دیگر حاکی از آن است که موارد متناقض در مورد اثرات کافئین بر روی سلامت بدن وجود دارد. بنابراین به درک جوانب مثبت و منفی این قضیه کمک می‌کند. در ادامه اصول و مبانی آن‌چه شما باید در مورد کافئین بدانید و برخی از پاسخ‌های شگفت‌انگیز برای این سوالات وجود دارد.
تاثیر کافئین بر بدن
شما می‌توانید تأثیر کافئین را در سیستم بدن خود در طی چند دقیقه بعد از مصرف قهوه حس کنید و این حس ساعت‌ها در سیستم بدن شما باقی می‌ماند. نیمه عمر این حالت آن به دلیل اختلاف در سیستم بدنی افراد ممکن است از دو ساعت تا 12 ساعت باشد.
کافئین تا زمانی که در بدن شما وجود دارد به روش های مختلفی از جمله موارد زیر روی بدن شما تأثیر می‌گذارد:
هورمون‌ها
آدنوزین
کافئین مانع جذب آدنوزین شود، هورمونی که بدن را آرام می‌کند و این باعث می شود در کوتاه مدت احساس هوشیاری کنید اما بعدا می‌تواند باعث مشکلات خواب شود.
آدرنالین
کافئین آدرنالین را به سیستم بدن شما تزریق م کند و به شما انرژی موقت می‌دهد اما احتمالاً باعث می‌شود که بعداً دچار خستگی و افسردگی شوید. اگر برای خنثی کردن این اثرات کافئین بیشتری مصرف کنید احتمالا پایان روز را در حالت اضطراب می‌گذرانید و ممکن است خواب شبانه‌تان هم مختل شود.
کورتیزول
کافئین می‌تواند سطح کورتیزول بدن یا همان هورمون استرس را افزایش دهد. این امر می‌تواند منجر به عواقب سلامتی دیگری اعم از افزایش وزن و خلق و خوی گرفته تا بیماری‌های قلبی و دیابت شود.
دوپامین
کافئین سطح دوپامین را در سیستم بدن شما افزایش می‌دهد و به روشی مشابه آمفتامین‌ها عمل می کند که می‌تواند بعد از مصرف آن احساس خوبی به شما بدهد. اما بعد از کم شدن اثر کافئین احتمال دارد احساس خستگی و کمبود انرژی کنید. همچنین ممکن است به دلیل دستکاری دوپامین به کافئین وابستگی پیدا کنید.
این تغییراتی که کافئین در فیزیولوژی بدن شما ایجاد می‌کند می‌تواند عواقب مثبت و منفی داشته باشد، از جمله موارد زیر:
خواب
کافئین می‌تواند بیشتر بیدار نگه داشتن شما خواب‌تان را تحت تأثیر قرار دهد در نتیجه میزان خواب شما به خصوص در مراحل خواب عمیق که برای سلامتی شما مهم است را کاهش دهد. در نتیجه روز بعد بر میزان هوشیاری و سلامتی شما اثر می‌گذارد. با این وجود جالب است که کافئین روی سایر مراحل خواب اثر نمی‌گذارد بنابراین در صورت نیاز به بیدار ماندن انتخابی بهتر از سایر محرک‌ها برای بیدار ماندن به شمار می‌رود.
وزن
بسیاری از متخصصان بر این باورند که افزایش سطح کورتیزول منجر به هوس قوی‌تر نسبت به خوردن چربی و کربوهیدرات‌ها می‌شود و در نتیجه باعث می‌شود بدن چربی را در شکم ذخیره کند. (چربی شکمی خطرات سلامتی بیشتری نسبت به سایر انواع چربی‌ها به همراه دارد.) همچنین اگر افزایش سطح کورتیزول منجر به هوس شدیدتری برای غذاهای حاوی کافئین شود، بدن به چرخه‌ای می‌رود که سلامت را به خطر می‌اندازد. خبر خوب این است که کافئین می تواند سوخت و ساز بدن را سرعت بخشد. همچنین می‌تواند به بدن کمک کند تا در صورت مصرف قبل از ورزش، حدود 30٪ چربی را از بین ببرد. (برای اینکه قهوه این مزیت را برای بدن شما داشته باشد حتما باید ورزش کنید.) علاوه بر این، کافئین می‌تواند سطح قند خون را بالا ببرد و در نتیجه مدت طولانی‌تری احساس سیری می‌کنید. در مورد تاثیر قهوه بر لاغری و متابولیسم بدن اینحا را بخوانید.
کافئین و استرس
از آنجا که کافئین و استرس هر دو می‌توانند سطح کورتیزول یا همان هورمون استرس را بالا ببرند، مقادیر زیاد کافئین (یا استرس) می‌تواند منجر به اثرات منفی روی سلامت بدن شوند. این حالت با افزایش سطح کورتیزول در بدن رابطه مستقیم دارد.
اگر مقادیر زیادی کافئین مصرف می‌کنید ممکن است احساس خستگی و گیجی داشته باشید. اگر برای رفع این حالت کافئین بیشتری بخورید تا انرژی خود را زیاد کنید این حالت شما را بدخواب می‌کند و بیشتر احساس استرس و اضطراب به شما می‌دهد که روی سلامتی و عملکرد سیستم ایمنی بدن اثر منفی می‌گذارد. با این حال مقادیر کم و متوسط کافئین می‌تواند روحیه شما را بالا ببرد و باعث تقویت انرژی شما شود.
بهترین و ایمن‌ترین دستور برای مصرف کافئین چیست؟
کافئین هم عوارض مثبت دارد و هم منفی با این‌همه کافئین می‌تواند دوست بدن شما باشد. البته تا زمانی که شما آن را در دوزهای کنترل شده مصرف کنید. در مورد کافئین این موارد را در نظر داشته باشید:
کافئین را به اندازه مصرف کنید چون بیش از همه چیز خطر وابستگی به آن وجود دارد. اگر روزانه 4 فنجان قهوه یا بیشتر می‌نوشید عاقلانه‌ترین کار این است که مصرف آن را کمتر کنید چون سردرد، خستگی و درد عضلات می‌تواند از جمله عوارض سوء مصرف بیش از حد کافئین باشد.
بعد از ساعت 2 بعد از ظهر قهوه یا هر نوع نوشیدنی دیگر که کافئین‌دار است ننوشید. خواب کافی و باکیفیت یکی از مهم‌ترین عوامل برای داشتن یک سیستم ایمنی قوی و کارآمد است. بهتر است قهوه خود را اول صبح بنوشید و بعد از ساعت 2 بعد از ظهر عادت نوشیدن قهوه را کنار بگذارید چون خواب شب شما را مختل خواهد کرد.
از کافئین با فعالیت بدنی لذت ببرید. در واقع بهتر است قبل از ورزش کافئین بخورید. به این ترتیب عملکرد بدن و متابولیسم بدن شما بهبود پیدا می‌کند. از جمله مزایای ورزش کردن این است که علاوه بر سلامت جسمانی، استرس شما را هم کنترل و مدیریت می‌کند و در نتیجه در طول روز کمتر احساس فشار و استرس خواهید داشت.
